Η συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα στην ΕΝΕΔΡΑ

1. 18 χρόνια στον ΣΥΝ, στη Νεολαία και στο Κόμμα. Τώρα έγινες Πρόεδρός του. Πώς αισθάνεσαι?

Πριν από μερικούς μήνες δεν θα μπορούσα να το σκεφτώ καν. Τώρα έχουμε ξανοιχτεί. Το πολιτικό σκηνικό αλλάζει με πολύ γρήγορους ρυθμούς και ο κόσμος έχει αρχίσει να έχει σοβαρές προσδοκίες από την Αριστερά. Οφείλουμε λοιπόν να ανταποκριθούμε με τον καλύτερο τρόπο, ο καθένας στην δουλειά που του έχει αναθέσει το κόμμα. Για να το καταφέρουμε πρέπει να υπερβούμε τις αδυναμίες μας και να αξιοποιήσουμε τα πλεονεκτήματά μας, είτε ως χώρος συνολικά, είτε ο καθένας και η κάθε μια ξεχωριστά.

2. Συχνά τίθεται το ερώτημα πώς μπορείς να πείσεις έναν νέο να περάσει απ’ την συμπάθεια στην Αριστερά στην ενεργό συμμετοχή. Ποια είναι η άποψή σου?

Πρώτα από όλα πρέπει να κερδίσεις το ενδιαφέρον και την εκτίμηση των νέων ανθρώπων, με τις αρχές, την πολιτική σου και την δράση σου. Για να κερδίσεις τους ίδιους όμως, χρειάζεσαι περισσότερα πράγματα. Πρώτα από όλα να συνδέεις το άμεσα πολιτικό με το οραματικό. Και έπειτα να βρίσκεσαι εσύ ο ίδιος σε κίνηση, να κάνεις και να συζητάς ενδιαφέροντα πράγματα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι εντάσσονται σε συλλογικότητες για να επιτύχουν πράγματα που δεν μπορούν να κάνουν μόνοι τους. Και ότι δεν παίζει ρόλο μόνο το πόσο κοντά βρίσκονται με τις δικές σου απόψεις αλλά και πόσο ενδιαφέρων τους φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο δουλεύεις και λειτουργείς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η διάθεση για πολιτική ένταξη των νέων ανθρώπων αναζωπυρώθηκε με τα κινήματα κατά της παγκοσμιοποίησης. Αυτό λέει πάρα πολλά.

3. Πολλοί πιστεύουν ότι για να αποτρέψουμε την περιβαλλοντική καταστροφή αρκεί να κλείνουμε καλά τις βρύσες ή να βάζουμε μπαμπού στην ταράτσα. Αυτή η συμπεριφορά δίνει λύσεις ή χρειάζεται κάτι παραπάνω;

Η ατομική πρακτική είναι πολύ σοβαρός παράγοντας σε ζητήματα οικολογίας, γιατί πολλά προβλήματα ξεκινάνε από το καταναλωτικό πρότυπο ζωής, το οποίο χρειάζεται πλέον να το αλλάξουμε. Μπορεί με το να διαχωρίζει κανείς τα σκουπίδια του να μην σώζει άμεσα τον πλανήτη, καλλιεργεί όμως μια νοοτροπία που αργά η γρήγορα θα πρέπει να επικρατήσει. Επομένως δίνει ο καθένας με τον τρόπο του μια μικρή μάχη, έστω και σε συμβολικό επίπεδο. Δεν είναι κακό. Όμως για την αριστερά, η οικολογία είναι ζήτημα στρατηγικής για την ανάπτυξη. Αν δηλαδή θα παράγεις ηλεκτρικό ρεύμα με ανανεώσιμες πηγές ή με ορυκτά καύσιμα, αν θα κατοχυρώνεις νομικά τις δασικές εκτάσεις ή θα ανέχεσαι την εμπορευματοποίησή τους, αν θα επενδύεις πόρους στην περιβαλλοντική προστασία, ή θα επιτρέπεις τη λεηλασία του περιβάλλοντος από τα κέρδη. Τα οικολογικά ζητήματα είναι πολύ ψηλά σε μια αριστερή ριζοσπαστική ατζέντα, γιατί η κυριαρχία της αγοράς δεν μπορεί ούτε ενδιαφέρεται να λύσει τέτοια ζητήματα.

4. Λένε ότι οι μετανάστες δεν είναι πρόβλημα, αλλά έχουν προβλήματα. Πώς μπορούν αυτά να λυθούν δεδομένων των συνθηκών στην ελληνική πραγματικότητα;

Το σύστημα κρατάει τους μετανάστες σε διαρκή ομηρεία με κάθε τρόπο, ώστε να τους εκμεταλλεύεται κατά τον μέγιστο δυνατό βαθμό. Στην προσπάθεια αυτή, βρίσκει πολύτιμο σύμμαχο τα συντηρητικά αντανακλαστικά την κοινωνίας, που τροφοδοτούνται συστηματικά με ισχυρές δόσεις προκατάληψης και ξενοφοβίας. Έτσι φτάνουμε σε απαράδεκτες καταστάσεις, από την γραφειοκρατική ταλαιπωρία για την εξασφάλιση μιας προσωρινής άδειας, μέχρι την έκθεση στην αστυνομική αυθαιρεσία. Ακόμα χειρότερο είναι το πρόβλημα των παιδιών χωρίς χαρτιά, των οποίων η πατρίδα είναι η Ελλάδα, αλλά δεν τους αναγνωρίζεται καμία ιθαγένεια. Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστών, περνάει μέσα από την διαρκή σύγκρουση με τον κοινωνικό συντηρητισμό και μέσα από τις προσπάθειες να ενταχθούν και να συμμετάσχουν αυτοί οι άνθρωποι στους συνδικαλιστικούς και στους κοινωνικούς αγώνες.

5. Η καταπάτηση δικαιωμάτων δεν σταματάει όμως στους μετανάστες. Όλοι βλέπουμε τις κάμερες πάνω από τα κεφάλια μας. Μπορούμε να κάνουμε κάτι;

Η επιτήρηση των δημόσιων χώρων με ηλεκτρονικά μέσα, αποσκοπεί υποτίθεται στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και της εγκληματικότητας. Όλοι ξέρουν ότι αυτό είναι ένα πρόσχημα. Αν τους ενδιαφέρει η τήρηση της τάξης, μπορούν να την διασφαλίσουν με τα νόμιμα μέσα. Αυτό όμως που τους ενδιαφέρει στην πραγματικότητα είναι η συλλογή πληροφοριών και το ηλεκτρονικό φακέλωμα για συγκεκριμένες ομάδες πολιτών, καθώς και η δημιουργία φόβου στην δημόσια έκφραση πολιτικών απόψεων. Αυτό που πρέπει να κάνουμε εμείς είναι πρώτον να αποδομήσουμε αντιλήψεις τύπου «κάμερες ίσον ασφάλεια» και «όσο περισσότερη επιτήρηση τόσο καλύτερα». Και δεύτερον να αναλάβουμε πρωτοβουλίες, ακόμα και σε συμβολικό ή πρακτικό επίπεδο, ώστε να μην νομιμοποιηθεί η δημόσια παρακολούθηση, να μην εθιστεί η κοινωνία σε αυτό τον δημόσιο έλεγχο.

6. Κινήματα και κόμματα. Δύο κύκλοι που εφάπτονται, τέμνονται ή είναι εντελώς ξένοι; Έχουν δηλαδή κοινό χώρο και πόσο μεγάλος είναι αυτός;

Ο κοινός τους χώρος είναι τόσο μεγάλος όσο μεγάλη είναι η ικανότητα του πολιτικού κόμματος να ανοίξει τα αυτιά του και τα μάτια του στα αιτήματα, τις διεκδικήσεις και τις πρακτικές των κινημάτων. Και από την άλλη πλευρά η θέληση του εκάστοτε κινήματος να δεχθεί στους κόλπους του, εφόσον δεν προσβάλλεται η αυτονομία του, την όποια οργανωμένη πολιτική δύναμη εμφανίζεται διατεθειμένη να το ενισχύσει. Να το βοηθήσει να εκφραστεί πολιτικά, αλλά και σε άλλα επίπεδα όπως π.χ. στο επίπεδο των θεσμών.

7. Τάσεις: Χρήσιμο εργαλείο ή βαρίδι; Κατάργηση ή περαιτέρω εμβάθυνση;

Οι τάσεις στον Συνασπισμό λειτουργούν ελεύθερα. Κάθε προσπάθεια περιορισμού της λειτουργίας τους θα ήταν αντιδημοκρατική και εκτός αυτού αντίθετη με τις αντιλήψεις της μεγάλης πλειοψηφίας των μελών του κόμματος. Αυτό το οποίο πρέπει να ξεπεράσουμε είναι τις παρενέργειες από την λειτουργία τους δηλαδή την συγκρότηση κλειστών μηχανισμών, τον παραγοντισμό, την υποβάθμιση της πολιτικής λειτουργίας των οργάνων. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει με διοικητικά μέτρα. Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας. Και ο καλύτερος τρόπος για να προωθήσουμε μια νέα νοοτροπία είναι να προωθήσουμε παντού νεώτερα στελέχη και να φροντίσουμε την πολιτική μας εξωστρέφεια.

8. Ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να ασφυκτιούν πλέον στον πολιτικό τους χώρο. Τι βοήθησε προς αυτή την κατεύθυνση;

Κατ αρχήν το ότι ακολουθήσαμε με συνέπεια μια αριστερή κινηματική πολιτική σε όλα τα μέτωπα. Σταματήσαμε να φοβόμαστε μήπως μας κακοχαρακτηρίσουν και συγκρουστήκαμε ανοιχτά εκεί που θεωρήσαμε ότι χρειαζόταν. Αυτό ανέδειξε τον Συνασπισμό και τον ΣΥΡΙΖΑ ως την μοναδική πραγματική αντιπολίτευση. Η υποχώρηση των κομμάτων εξουσίας έπαιξε φυσικά τον ρόλο της. Αλλά ο κόσμος θα μπορούσε κάλλιστα να μας προσπεράσει κα να στραφεί προς άλλες πολιτικές επιλογές, αν δεν θεωρούσε ότι είμαστε μια μάχιμη και αξιόπιστη αριστερή δύναμη, σαφώς διαφοροποιημένη από την κεντροαριστερά και τον κυβερνητισμό.

9. Πολλοί καταλογίζουν στην Αριστερά καλές προθέσεις, αλλά ουτοπικές προτάσεις. Πώς θα το αλλάξεις αυτό;

Έχουμε συγκεκριμένες προτάσεις σε όλα τα ζητήματα. Κάποιες δεν θεωρούνται ρεαλιστικές, γιατί δεν συμβαδίζουν με την κυρίαρχη πολιτική αντίληψη, που λεέι ότι για να επιζήσουμε οφείλουμε να ξεπουλήσουμε τα πάντα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις και να παραιτηθούμε από τα εργασιακά και ασφαλιστικά μας δικαιώματα, από το δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο, από την προσδοκία για ένα βιώσιμο περιβάλλον. Το τι είναι ρεαλιστικό και τι δεν είναι εξαρτάται κάθε φορά από τον συσχετισμό δυνάμεων. Σήμερα το κατώτατο εγγυημένο εισόδημα μπορεί να θεωρείται ανεδαφικό. Αν κατέβουν διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι στον δρόμο γι αυτό το ζήτημα, θα θεωρηθεί ρεαλιστικότατο.

10. Έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι ο δικομματισμός πεθαίνει. Τι πρέπει να κάνει η αριστερά για να αποτρέψει την ανάσταση του;

Να διαμορφώσει μια δική της εναλλακτική πρόταση. Διευρύνοντας συνεχώς την ενότητα και την κοινή της δράση και συνθέτοντας τα αιτήματα των κινημάτων σε ένα ολοκληρωμένο και αξιόπιστο πολιτικό πρόγραμμα. Αυτό είναι σήμερα απαίτηση της κοινωνίας, η οποία έχει πλέον ελάχιστες προσδοκίες από τα κόμματα εξουσίας. Ο νεοφιλελευθερισμός έχει μπει σε φάση παγκόσμιας κρίσης, η ηγεμονία των αγορών πάνω στην κοινωνία θα αμφισβητηθεί στο επόμενο διάστημα. Οφείλουμε λοιπόν να αναδείξουμε ένα εντελώς διαφορετικό πολιτικό σχέδιο, που θα υπερασπίζεται την εργασία, το κοινωνικό κράτος, το περιβάλλον και τα δημοκρατικά δικαιώματα. Ένα σχέδιο που θα απαντά στην σημερινή κρίση του πολιτικού συστήματος και θα διεκδικήσει κάποια στιγμή την πλειοψηφία.

11. Βλέπουμε ότι τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ ανεβαίνουν και παράλληλα το πολιτικό σκηνικό βρίσκεται σε κρίση. Μπορεί ή Αριστερά να δώσει διέξοδο; Εξουσία σημαίνει ανάληψη διακυβέρνησης κι αν όχι τι σημαίνει; Ποιο είναι το σενάριο που μπορεί να φέρει ην αριστερά στην εξουσία;

Η πρώτη και βασικότερη προϋπόθεση είναι να υπάρξει ένα μαζικό διεκδικητικό κίνημα που θα αμφισβητήσει τις σημερινές κεντρικές πολιτικές κατευθύνσεις. Την αναδιανομή του πλούτου δεν αρκεί να την βάλουμε στο πρόγραμμά μας, πρέπει να το ζητήσουν οι εργαζόμενοι, η νεολαία, τα αδύναμα κοινωνικά στρώματα στους δρόμους. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι να διαμορφωθεί ένα εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο που θα στηριχτεί από τις ευρύτερες δυνατές δυνάμεις της αριστεράς, με στόχο όχι την διαχείριση του σημερινού συστήματος, αλλά την προώθηση μιας πολιτικής θεμελιωμένης σε εντελώς διαφορετικές προτεραιότητες. Όσο για το σενάριο, ας μην αδημονούμε. Η κρίση του πολιτικού συστήματος είναι βαθειά και σε λίγο χρονικό διάστημα τίποτα δεν θα είναι ίδιο με την σημερινή κατάσταση.

12. Πολλά ΜΜΕ προβάλλουν ένα συγκεκριμένο lifestyle προφίλ για σένα. Πώς αισθάνεσαι γι’ αυτό; Μπορείς να επηρεάσεις αυτά που λένε για σένα;

Life style προφίλ προβάλλουν για μένα τα ΜΜΕ που προβάλλουν life style γενικώς. Δεν μπορείς να το αποφύγεις εντελώς, γιατί τα νέα πρόσωπα τραβάνε το ενδιαφέρον των μέσων και όχι πάντοτε με τον επιθυμητό τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει νόημα να προσπαθείς να ελέγξεις την εικόνα που θα προβληθεί. Ούτως η άλλως, εικόνα χωρίς περιεχόμενο δεν μπορεί να σταθεί στον δημόσιο χώρο. Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να είσαι ο εαυτός σου, να ρίχνεις τα βάρος στο περιεχόμενο και στην ουσία της πολιτικής δουλειάς, και σε λίγο χρονικό διάστημα τα πράγματα θα ξεκαθαρίσουν.