Σε μια εποχή που ο διεθνισμός τείνει να καταστεί βρισιά, κάποιοι επιμένουν. Το αποδεικνύει η "Πανευρωπαϊκή Συνάντηση για την Υπεράσπιση και τον Αγώνα με τους λαούς Ζαπατίστας και την Αλλη Καμπάνια του Μεξικού" που πραγματοποιείται το επόμενο Σαββατοκύριακο (9-11 Μαΐου) στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Στόχος της συνάντησης είναι ο συντονισμός, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, των κινημάτων αλληλεγγύης προς τον αγώνα των εξεγερμένων ιθαγενών κοινοτήτων του Τσιάπας που τα τελευταία δυο χρόνια αντιμετωπίζουν ξανά τη βία και την αγριότητα των κατασταλτικών μηχανισμών του μεξικανικού κράτους.
Δυο ανοικτές εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο αυτής της συνάντησης (και οι δυο στην αίθουσα Γκίνη του ΕΜΠ) παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η πρώτη είναι μια ανοικτή συζήτηση με τον Χουάν Τσάβες, εκπρόσωπο του μεξικανικού Εθνικού Ιθαγενικού Κογκρέσου (Παρασκευή 9.5.08, 7.30 μ.μ.). Η δεύτερη, το Σάββατο 10.5.08 (7.30 μ.μ.) θα εστιαστεί στην ενημέρωση του κοινού από μέλη της Διεθνούς Επιτροπής Παρατηρητών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (CCIODH) και θ' ακολουθήσει συναυλία από ελληνικά και γαλλικά συγκροτήματα ροκ.
Η CCIODH συγκροτήθηκε το 1998 μετά τη σφαγή 47 ιθαγενών, ως επί το πλείστον γυναικών και παιδιών, από παρακρατικές συμμορίες στο χωριό Ακτεάλ (βλ. για περισσότερες πληροφορίες το δημοσίευμά μας «Ματωμένα Χριστούγεννα στο Τσιάπας», «Ε» 10.1.1998). Μέχρι σήμερα η Επιτροπή έχει πραγματοποιήσει έξι επισκέψεις στο Μεξικό κι έχει εκδώσει ισάριθμους τόμους με ντοκουμέντα που τεκμηριώνουν τη συστηματική παραβίαση κάθε έννοιας δικαίου σ' αυτή τη χώρα.
Δυο απ' αυτές τις επισκέψεις έγιναν την τελευταία διετία, μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Φελίπε Καλντερόν, το «νικητή» των πιο αμφιλεγόμενων εκλογών της σύγχρονης μεξικανικής ιστορίας. Αντικείμενο της έρευνας ήταν τα γεγονότα του Ατένκο (δύο νεκροί το Μάη του 2006 από επίθεση της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας, καταγγελίες για βασανισμούς κρατουμένων και για βιασμούς γυναικών που είχαν συλληφθεί από άνδρες των αστυνομικών δυνάμεων) και η κτηνώδης καταστολή της πολύμηνης παλλαϊκής εξέγερσης της Οαχάκα (26 νεκροί, πάνω από 80 «εξαφανισμένοι», εκτεταμένα βασανιστήρια, εκατοντάδες φυλακισμένοι).
Κατά την τελευταία της επίσκεψη και μόνο, στις αρχές του 2008, η Επιτροπή πραγματοποίησε 286 συνεντεύξεις και κατέγραψε 607 μαρτυρίες ανθρώπων από την Οαχάκα, το Ατένκο και το Τσιάπας.
Την κατάσταση που επικρατεί στο σημερινό Μεξικό, από άποψη ανθρώπινων δικαιωμάτων, αναλύει στον «Ιό» ένααπό τα ιδρυτικά μέλη της CCIODH, ο Ινιάκι Γκαρθία.
- Δέκα χρόνια μετά το Ακτεάλ, πού ακριβώς βρίσκεται σήμερα το Μεξικό από την άποψη των ανθρώπινων δικαιωμάτων;
Θεωρούμε πως η κατάσταση στο Μεξικό, όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι απολύτως ανησυχητική. Δέκα χρόνια μετά την πρώτη μας επίσκεψη διαπιστώνουμε πως οι δομικές αιτίες που βρίσκονται πίσω από τις βαριές παραβιάσεις κάθε έννοιας δικαίου εξακολουθούν να υφίστανται. Οι περιοχές που επισκεφτήκαμε χαρακτηρίζονται από ακραία φτώχεια, ανισότητες, κοινωνικό αποκλεισμό, περιθωριοποίηση, βαθύ ρατσισμό απέναντι στους ιθαγενείς πληθυσμούς, βίαιη επιβολή νεοφιλελεύθερων μοντέλων ανάπτυξης. Η έλλειψη βούλησης τόσο της σημερινής όσο και των προηγούμενων κυβερνήσεων να σεβαστούν τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των λαών του Μεξικού, η επιμονή τους στην άνευ όρων παράδοση της κοινοτικής και αγροτικής γης σε πολυεθνικές εταιρείες, η εξάρτηση της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική, οι πελατειακές σχέσεις και η ακραία διαφθορά των δημόσιων λειτουργών, έχουν οδηγήσει σε εκρηκτικές κοινωνικές καταστάσεις. Η απάντηση των Αρχών σε οποιαδήποτε έκφραση κοινωνικής δυσαρέσκειας είναι η βίαιη καταστολή. Οι πολιτικοί κρατούμενοι, οι κρατούμενοι συνείδησης, οι φυλακίσεις με χαλκευμένες κατηγορίες, οι βίαιοι εκτοπισμοί πληθυσμών που αντιστέκονται, οι «εξαφανίσεις», οι απαγωγές, οι δολοφονίες, η υποχρεωτική αυτοεξορία και η καταφυγή στην παρανομία είναι καθημερινότητα στο Μεξικό του 2008.
Η ζωή των υπερασπιστών των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων βρίσκεται σε συνεχή κίνδυνο. Η περίπτωση της δημοσιογράφου Λίντια Κάτσο, στην οποία η Ανώτατη Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα συνέστησε να εγκαταλείψει τη χώρα για την ασφάλειά της, μιλάει πολύ εύγλωττα για την κατάσταση.
Τα εμπόδια που η ίδια η CCIODH συνάντησε κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων επισκέψεών της, επί προεδρίας Φελίπε Καλντερόν, αποδεικνύουν ότι ο σεβασμός των ανθρωπίνων, ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων δεν είναι στις προτεραιότητες της σημερινής κυβέρνησης του Μεξικού.
- Αυτό ισχύει και για τις περιπτώσεις εκείνες, όπως το Ακτεάλ, για τις οποίες προκλήθηκε διεθνής σάλος;
Μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι, δέκα χρόνια μετά τη σφαγή του Ακτεάλ, η ατιμωρησία στο Μεξικό συνεχίζεται. Τόσο στην περίπτωση του Ακτεάλ -στην οποία οι κινήσεις της σημερινής κυβέρνησης εξαντλήθηκαν σε χειρονομίες συμβολικού επιπέδου, ανίκανες να αποδώσουν αληθινή δικαιοσύνη- όσο και στην περίπτωση του Ατένκο και της Οαχάκα, τίποτα δεν έχει προχωρήσει όσον αφορά την απόδοση δικαιοσύνης. Η έλλειψη πολιτικής βούλησης εκ μέρους των Αρχών προστατεύει τους υπαίτιους πολύ σοβαρών εγκλημάτων (βιασμών, βασανισμών, εξαφανίσεων και δολοφονιών).
Ενα από τα πράγματα που διαπιστώσαμε και το θεωρούμε πολύ ανησυχητικό είναι πως, πέρα από την ευθύνη των διαφόρων ομοσπονδιακών και πολιτειακών αστυνομικών σωμάτων, υπάρχει ένας ολοένα και πιο ενεργητικός ρόλος του στρατού στη στέρηση των δικαιωμάτων κοινωνικών στρωμάτων που αγωνίζονται. Μία από βασικές πολιτικές της σημερινής κυβέρνησης του Φελίπε Καλντερόν -υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης του ναρκεμπορίου- είναι η ενδυνάμωση του πρωταγωνιστικού ρόλου του στρατού.
Θεωρούμε άκρως επείγον το να ελεγχθεί ο ρόλος του στρατού και να περιοριστεί ο τελευταίος στα συνταγματικά του καθήκοντα, αποφεύγοντας κάθε ανάμιξη στη ζωή των κοινοτήτων και κάθε συμμετοχή στην καταστολή κοινωνικών κινητοποιήσεων.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά την εξέγερση των Ζαπατίστας, η ενασχόληση των ΜΜΕ με τα τεκταινόμενα στο Τσιάπας έχει περιοριστεί εξαιρετικά. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα σ' αυτή την Πολιτεία;
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο Τσιάπας η CCIODH κατέγραψε πλήθος καταγγελιών για έντονη δραστηριότητα παραστρατιωτικών ομάδων, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και σε αγροτικές κοινότητες.
Πρόκειται για ομάδες καλά οργανωμένες, στενά συνδεόμενες με την τοπική εξουσία. Η δραστηριότητά τους ευνοεί τα κυβερνητικά σχέδια για διαίρεση των ιθαγενικών κοινοτήτων τόσο στην Οαχάκα όσο και στο Τσιάπας.
Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό ότι τέτοιου τύπου καταστάσεις επιχειρείται (όπως και στην περίπτωση του Ακτεάλ) να παρουσιαστούν ως ενδοϊθαγενικές συγκρούσεις.
Η CCIODH διαπιστώνει πως υπάρχει τεράστια αντίφαση και αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στα κυβερνητικά μοντέλα ανάπτυξης και στον τρόπο που οι ιθαγενείς λαοί αντιλαμβάνονται κι επιχειρούν την οικοδόμηση της αυτονομίας τους.
Απέναντι στην οικοδόμηση εναλλακτικών μοντέλων οργάνωσης της ζωής κι ικανοποίησης θεμελιωδών αναγκών που επιχειρείται στο Τσιάπας, ιδιαίτερα από τις ζαπατιστικές κοινότητες μέσω των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης, η κυβέρνηση επιχειρεί να επιβάλει ένα νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο στη λεηλασία, την ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση βασικών πόρων όπως η γη, το νερό και η βιοποικιλότητα.
Εχοντας αυτό το στόχο, μηχανεύεται πολιτικές αποδυνάμωσης του κοινωνικού ιστού μέσω της διαίρεσης των ιθαγενικών κοινοτήτων και της καταπίεσης όσων κοινωνικών ομάδων αναπτύσσουν διεκδικητικούς αγώνες.
Βασικός μοχλός στην άσκηση αυτής της πολιτικής της είναι η ενίσχυση των παραστρατιωτικών ομάδων. Υπάρχουν συγκλίνουσες μαρτυρίες που αποδεικνύουν τη σχέση των παραστρατιωτικών ομάδων με τις Ειδικές Δυνάμεις του μεξικανικού στρατού που τον τελευταίο χρόνο έχουν αναπτυχθεί στο Τσιάπας.
Αυτή η πολιτική, το μέγεθος των παραβιάσεων των πλέον στοιχειωδών δικαιωμάτων και η έλλειψη συγκεκριμένων απαντήσεων, θεωρούμε ότι καθιστούν την κυβέρνηση του Φελίπε Καλντερόν απόλυτα υπεύθυνη για την ανυπαρξία δικαιοσύνης στο Μεξικό του 2008.*
Δυο ανοικτές εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο αυτής της συνάντησης (και οι δυο στην αίθουσα Γκίνη του ΕΜΠ) παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η πρώτη είναι μια ανοικτή συζήτηση με τον Χουάν Τσάβες, εκπρόσωπο του μεξικανικού Εθνικού Ιθαγενικού Κογκρέσου (Παρασκευή 9.5.08, 7.30 μ.μ.). Η δεύτερη, το Σάββατο 10.5.08 (7.30 μ.μ.) θα εστιαστεί στην ενημέρωση του κοινού από μέλη της Διεθνούς Επιτροπής Παρατηρητών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (CCIODH) και θ' ακολουθήσει συναυλία από ελληνικά και γαλλικά συγκροτήματα ροκ.
Η CCIODH συγκροτήθηκε το 1998 μετά τη σφαγή 47 ιθαγενών, ως επί το πλείστον γυναικών και παιδιών, από παρακρατικές συμμορίες στο χωριό Ακτεάλ (βλ. για περισσότερες πληροφορίες το δημοσίευμά μας «Ματωμένα Χριστούγεννα στο Τσιάπας», «Ε» 10.1.1998). Μέχρι σήμερα η Επιτροπή έχει πραγματοποιήσει έξι επισκέψεις στο Μεξικό κι έχει εκδώσει ισάριθμους τόμους με ντοκουμέντα που τεκμηριώνουν τη συστηματική παραβίαση κάθε έννοιας δικαίου σ' αυτή τη χώρα.
Δυο απ' αυτές τις επισκέψεις έγιναν την τελευταία διετία, μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Φελίπε Καλντερόν, το «νικητή» των πιο αμφιλεγόμενων εκλογών της σύγχρονης μεξικανικής ιστορίας. Αντικείμενο της έρευνας ήταν τα γεγονότα του Ατένκο (δύο νεκροί το Μάη του 2006 από επίθεση της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας, καταγγελίες για βασανισμούς κρατουμένων και για βιασμούς γυναικών που είχαν συλληφθεί από άνδρες των αστυνομικών δυνάμεων) και η κτηνώδης καταστολή της πολύμηνης παλλαϊκής εξέγερσης της Οαχάκα (26 νεκροί, πάνω από 80 «εξαφανισμένοι», εκτεταμένα βασανιστήρια, εκατοντάδες φυλακισμένοι).
Κατά την τελευταία της επίσκεψη και μόνο, στις αρχές του 2008, η Επιτροπή πραγματοποίησε 286 συνεντεύξεις και κατέγραψε 607 μαρτυρίες ανθρώπων από την Οαχάκα, το Ατένκο και το Τσιάπας.
Την κατάσταση που επικρατεί στο σημερινό Μεξικό, από άποψη ανθρώπινων δικαιωμάτων, αναλύει στον «Ιό» ένααπό τα ιδρυτικά μέλη της CCIODH, ο Ινιάκι Γκαρθία.
- Δέκα χρόνια μετά το Ακτεάλ, πού ακριβώς βρίσκεται σήμερα το Μεξικό από την άποψη των ανθρώπινων δικαιωμάτων;
Θεωρούμε πως η κατάσταση στο Μεξικό, όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι απολύτως ανησυχητική. Δέκα χρόνια μετά την πρώτη μας επίσκεψη διαπιστώνουμε πως οι δομικές αιτίες που βρίσκονται πίσω από τις βαριές παραβιάσεις κάθε έννοιας δικαίου εξακολουθούν να υφίστανται. Οι περιοχές που επισκεφτήκαμε χαρακτηρίζονται από ακραία φτώχεια, ανισότητες, κοινωνικό αποκλεισμό, περιθωριοποίηση, βαθύ ρατσισμό απέναντι στους ιθαγενείς πληθυσμούς, βίαιη επιβολή νεοφιλελεύθερων μοντέλων ανάπτυξης. Η έλλειψη βούλησης τόσο της σημερινής όσο και των προηγούμενων κυβερνήσεων να σεβαστούν τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των λαών του Μεξικού, η επιμονή τους στην άνευ όρων παράδοση της κοινοτικής και αγροτικής γης σε πολυεθνικές εταιρείες, η εξάρτηση της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική, οι πελατειακές σχέσεις και η ακραία διαφθορά των δημόσιων λειτουργών, έχουν οδηγήσει σε εκρηκτικές κοινωνικές καταστάσεις. Η απάντηση των Αρχών σε οποιαδήποτε έκφραση κοινωνικής δυσαρέσκειας είναι η βίαιη καταστολή. Οι πολιτικοί κρατούμενοι, οι κρατούμενοι συνείδησης, οι φυλακίσεις με χαλκευμένες κατηγορίες, οι βίαιοι εκτοπισμοί πληθυσμών που αντιστέκονται, οι «εξαφανίσεις», οι απαγωγές, οι δολοφονίες, η υποχρεωτική αυτοεξορία και η καταφυγή στην παρανομία είναι καθημερινότητα στο Μεξικό του 2008.
Η ζωή των υπερασπιστών των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων βρίσκεται σε συνεχή κίνδυνο. Η περίπτωση της δημοσιογράφου Λίντια Κάτσο, στην οποία η Ανώτατη Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα συνέστησε να εγκαταλείψει τη χώρα για την ασφάλειά της, μιλάει πολύ εύγλωττα για την κατάσταση.
Τα εμπόδια που η ίδια η CCIODH συνάντησε κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων επισκέψεών της, επί προεδρίας Φελίπε Καλντερόν, αποδεικνύουν ότι ο σεβασμός των ανθρωπίνων, ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων δεν είναι στις προτεραιότητες της σημερινής κυβέρνησης του Μεξικού.
- Αυτό ισχύει και για τις περιπτώσεις εκείνες, όπως το Ακτεάλ, για τις οποίες προκλήθηκε διεθνής σάλος;
Μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι, δέκα χρόνια μετά τη σφαγή του Ακτεάλ, η ατιμωρησία στο Μεξικό συνεχίζεται. Τόσο στην περίπτωση του Ακτεάλ -στην οποία οι κινήσεις της σημερινής κυβέρνησης εξαντλήθηκαν σε χειρονομίες συμβολικού επιπέδου, ανίκανες να αποδώσουν αληθινή δικαιοσύνη- όσο και στην περίπτωση του Ατένκο και της Οαχάκα, τίποτα δεν έχει προχωρήσει όσον αφορά την απόδοση δικαιοσύνης. Η έλλειψη πολιτικής βούλησης εκ μέρους των Αρχών προστατεύει τους υπαίτιους πολύ σοβαρών εγκλημάτων (βιασμών, βασανισμών, εξαφανίσεων και δολοφονιών).
Ενα από τα πράγματα που διαπιστώσαμε και το θεωρούμε πολύ ανησυχητικό είναι πως, πέρα από την ευθύνη των διαφόρων ομοσπονδιακών και πολιτειακών αστυνομικών σωμάτων, υπάρχει ένας ολοένα και πιο ενεργητικός ρόλος του στρατού στη στέρηση των δικαιωμάτων κοινωνικών στρωμάτων που αγωνίζονται. Μία από βασικές πολιτικές της σημερινής κυβέρνησης του Φελίπε Καλντερόν -υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης του ναρκεμπορίου- είναι η ενδυνάμωση του πρωταγωνιστικού ρόλου του στρατού.
Θεωρούμε άκρως επείγον το να ελεγχθεί ο ρόλος του στρατού και να περιοριστεί ο τελευταίος στα συνταγματικά του καθήκοντα, αποφεύγοντας κάθε ανάμιξη στη ζωή των κοινοτήτων και κάθε συμμετοχή στην καταστολή κοινωνικών κινητοποιήσεων.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά την εξέγερση των Ζαπατίστας, η ενασχόληση των ΜΜΕ με τα τεκταινόμενα στο Τσιάπας έχει περιοριστεί εξαιρετικά. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα σ' αυτή την Πολιτεία;
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο Τσιάπας η CCIODH κατέγραψε πλήθος καταγγελιών για έντονη δραστηριότητα παραστρατιωτικών ομάδων, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και σε αγροτικές κοινότητες.
Πρόκειται για ομάδες καλά οργανωμένες, στενά συνδεόμενες με την τοπική εξουσία. Η δραστηριότητά τους ευνοεί τα κυβερνητικά σχέδια για διαίρεση των ιθαγενικών κοινοτήτων τόσο στην Οαχάκα όσο και στο Τσιάπας.
Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό ότι τέτοιου τύπου καταστάσεις επιχειρείται (όπως και στην περίπτωση του Ακτεάλ) να παρουσιαστούν ως ενδοϊθαγενικές συγκρούσεις.
Η CCIODH διαπιστώνει πως υπάρχει τεράστια αντίφαση και αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στα κυβερνητικά μοντέλα ανάπτυξης και στον τρόπο που οι ιθαγενείς λαοί αντιλαμβάνονται κι επιχειρούν την οικοδόμηση της αυτονομίας τους.
Απέναντι στην οικοδόμηση εναλλακτικών μοντέλων οργάνωσης της ζωής κι ικανοποίησης θεμελιωδών αναγκών που επιχειρείται στο Τσιάπας, ιδιαίτερα από τις ζαπατιστικές κοινότητες μέσω των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης, η κυβέρνηση επιχειρεί να επιβάλει ένα νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο στη λεηλασία, την ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση βασικών πόρων όπως η γη, το νερό και η βιοποικιλότητα.
Εχοντας αυτό το στόχο, μηχανεύεται πολιτικές αποδυνάμωσης του κοινωνικού ιστού μέσω της διαίρεσης των ιθαγενικών κοινοτήτων και της καταπίεσης όσων κοινωνικών ομάδων αναπτύσσουν διεκδικητικούς αγώνες.
Βασικός μοχλός στην άσκηση αυτής της πολιτικής της είναι η ενίσχυση των παραστρατιωτικών ομάδων. Υπάρχουν συγκλίνουσες μαρτυρίες που αποδεικνύουν τη σχέση των παραστρατιωτικών ομάδων με τις Ειδικές Δυνάμεις του μεξικανικού στρατού που τον τελευταίο χρόνο έχουν αναπτυχθεί στο Τσιάπας.
Αυτή η πολιτική, το μέγεθος των παραβιάσεων των πλέον στοιχειωδών δικαιωμάτων και η έλλειψη συγκεκριμένων απαντήσεων, θεωρούμε ότι καθιστούν την κυβέρνηση του Φελίπε Καλντερόν απόλυτα υπεύθυνη για την ανυπαρξία δικαιοσύνης στο Μεξικό του 2008.*
(Ελευθεροτυπία, 3/5/2008)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου